Grensoverschrijdend gedrag blijft een belangrijk thema in organisaties. Bijna wekelijks lees je in de media over machtsmisbruik, (seksuele) intimidatie en ongewenste omgangsvormen. Eén op de zes werknemers heeft hier weleens mee te maken gehad. Ondanks dat ‘macht’ vanuit een christelijk perspectief wordt gezien in de context van dienen, verantwoordelijkheid en het volgen van Bijbelse principes, kan er ook in christelijke gemeenten en organisaties sprake zijn van misbruik van macht.
Leiders en bestuurders worden in het algemeen gezien als rentmeesters van hun macht en moeten verantwoording afleggen aan zowel God als de gemeenschap of organisatie die zij dienen. Het welzijn van anderen heeft prioriteit. Toch gaat het soms mis: iemand ervaart op seksueel gebied of op een andere manier grensoverschrijdend gedrag en komt daarmee naar buiten. Dat vergt moed, want hier start een moeilijk proces vol emoties. Het kan het extra lastig maken wanneer de mogelijke pleger(s) bekenden zijn, zoals een voorganger, oudste, leidinggevende of zelfs een bestuur of raad van oudsten. Het eerste aanspreekpunt is vaak een vertrouwenspersoon, en in veel gevallen leidt dit tot verzoening. Als een interne weg tot heling tot niets leidt, kan de klachtenprocedure van SEM worden gevolgd. Maar een klachtenprocedure roept ook belangrijke vragen op. Vragen als is zo’n procedure wel veilig?
Is het effectief? Hoe werkt het? Wat voor uitspraak volgt op een klacht en wat zijn de gevolgen? We merken dat deze vragen ook invloed kunnen hebben op het aangaan van een procedure.
Gelukkig biedt een duidelijke klachtenprocedure, zoals die van SEM, slachtoffers en getuigen van grensoverschrijdend gedrag een veilige manier om hun ervaringen te melden, dit kan naast het contact met de vertrouwenspersoon. Het kan helpen om de drempel te verlagen om incidenten te rapporteren, vooral wanneer er angst is voor vergelding of schaamte, of wanneer een slachtoffer keer op keer op een dichte deur stuit.
Een formele klachtenprocedure, zoals vastgelegd in de Klachtenregeling van SEM, helpt ook om consistentie te waarborgen in de manier waarop klachten worden behandeld, waardoor het risico op willekeurige of oneerlijke beslissingen wordt verminderd. In het reglement worden de stappen duidelijk geformuleerd die zullen worden genomen na een melding van een klacht, inclusief tijdlijnen, betrokken personen en de mogelijke uitkomsten. Dit helpt om onzekerheid en angst bij klagers te verminderen en zorgt voor een gestructureerde aanpak. Het is wel van belang dat de klacht zo duidelijk mogelijk wordt geformuleerd. Een vertrouwenspersoon kan hierbij helpen.
Op deze manier bevordert transparantie en vertrouwen binnen een organisatie. Wanneer slachtoffers weten dat hun klacht serieus wordt genomen en dat er een gestructureerd proces is om het incident te onderzoeken, is er meer ruimte om het vertrouwen in de organisatie te laten groeien. Dit kan aanmoedigen om naar voren te stappen en hun verhaal te delen, in de wetenschap en vertrouwen dat er een eerlijke behandeling zal plaatsvinden. Na ontvangst van een klacht volgt een onderzoek en beoordeling van de feiten. Dit omvat vaak het verzamelen van informatie, een mondelinge behandeling met de betrokken partijen, en het analyseren van relevante documenten of bewijsstukken. Het doel is om een objectief beeld te krijgen van de situatie en te bepalen of de klacht gegrond is.
Een klachtenprocedure kan ook een aanzienlijke impact hebben op de beklaagde, oftewel de persoon tegen wie de klacht is ingediend. De ervaring van beklaagde zijn kan variëren van mild ongemak tot ernstige emotionele en professionele gevolgen, dit is afhankelijk van de aard van de beschuldigingen.
De klachtencommissie kan een klacht gegrond of ongegrond verklaren. In gevallen waarbij sprake is van strafbare feiten of arbeidsconflicten, wordt de klager doorverwezen naar een overheidsrechter.
Wanneer iemand in het ongelijk wordt gesteld, kan de reactie variëren. Vaak heeft men moeite de uitkomst te accepteren en kan er sprake zijn van ontkenning, ongeloof, woede en soms ook schuldgevoel en schaamte. Na een eerste emotionele reactie kan een uitspraak ook leiden tot persoonlijke reflectie en aanpassing of verbetering van gedrag. Als de in het ongelijk gestelde de uitkomst accepteert, kunnen excuses en inspanningen om het vertrouwen te herstellen – en waar mogelijk verzoening – onderdeel zijn van de reactie.
Een goed functionerende klachtenprocedure is dus essentieel voor het effectief aanpakken van grensoverschrijdend gedrag. Het biedt een veilige, betrouwbare en rechtvaardige manier om klachten te behandelen, bevordert preventie en bewustwording, en zorgt voor de nodige ondersteuning. De SEM-klachtencommissie is zich ervan bewust dat een klachtenprocedure diepgaande gevolgen kan hebben voor zowel de klager als de beklaagd. Het is daarom cruciaal dat de procedure eerlijk, transparant en respectvol wordt uitgevoerd, met oog voor de rechten en het welzijn van alle betrokkenen. Een objectieve benadering helpt om de negatieve effecten op beide partijen te beperken en draagt bij aan een rechtvaardige en betrouwbare afhandeling van de klacht, zoals de Bijbel ons in Leviticus 19 vers 15 voorschrijft.
Namens de SEM klachtencommissie
Job Rietkerk
